Pagina
Wat maakt iemand psychisch kwetsbaar?
Voltooingsvoorwaarden
Soms komt onze draagkracht echter onder druk te staan. Denk bijvoorbeeld aan stress op het werk, ruzies, ziekte,... Deze stressoren en tegenslagen vormen de belasting die inwerkt op onze draagkracht. Wanneer het evenwicht tussen deze draaglast en draagkracht verstoord raakt, ontstaan er problemen. Het is dan niet zozeer de hoeveelheid belasting die bepaalt of iemand hier aan onderdoor gaat, maar wel de grootte van zijn draagkracht. Net zoals je over vaardigheden kan beschikken die jouw draagkracht zullen vergroten, zijn er ook een aantal zaken die je draagkracht kunnen verlagen. We hebben namelijk allemaal onze eigen kwetsbaarheden die de manier waarop we met moeilijkheden omgaan negatief kunnen beïnvloeden. Deze kwetsbaarheden noemen we “risicofactoren”. Ze vergroten het risico op psychische problemen doordat ze de draagkracht verkleinen. Je kan dus stellen dat psychische kwetsbaarheid een verzameling is van risicofactoren die ervoor zorgen dat je een verminderd vermogen hebt om met stress en tegenslag om te gaan. Je komt dan in een vicieuze cirkel terecht. Doordat je minder goed met problemen kunt omgaan, worden de problemen nog zwaarder en wordt je er nog kwetsbaarder voor. Wanneer dit gedurende lange periode aanhoudt kan een persoon uiteindelijk erg gevoelig worden voor het ontwikkelen van psychologische problemen of psychische stoornissen. Dit kan erg mooi worden weergegeven door de balkmetafoor.
We kunnen onze draagkracht voorstellen als een balk die een bepaald gewicht ondersteunt. De balk heeft een bepaalde dikte, deze bepaalt de grootte van je draagkracht. De noten in het hout vormen de zwakste plekken in de balk en staat symbool voor onze kwetsbaarheden. Het zijn de plekken in de balk die het meest onder druk komen te staan wanneer het gewicht op de balk zwaarder wordt. De draaglast, onze stressoren, wordt voorgesteld als blokken die op de balk terechtkomen. Hoe meer stress iets geeft, des te groter de blok. Als de draaglast te groot wordt, ontstaan er barsten in de balk. Deze barsten staan symbool voor de symptomen die je ervaart als er langdurig te veel gewicht inwerkt op de balk. Als we dan niet ingrijpen, kan de balk breken. Gelukkig kunnen we daar ook iets aan doen. De balk kan ondersteund worden met steunpilaren, denk bijvoorbeeld aan hobby’s, vrienden, ontspanningstechnieken, enzovoort. Zo kan de balk het gewicht weer aan.
Risicofactoren
Omdat risicofactoren zo’n invloed kunnen uitoefenen op iemands draagkracht, is het belangrijk een idee te hebben van wat deze factoren kunnen zijn. Zo kunnen er drie grote groepen risicofactoren onderscheiden worden: biogenetische, psychologische en sociale risicofactoren.
- Genetische aanleg: Veel van onze risicofactoren worden bepaald door onze aanleg. Sommige psychische stoornissen zijn bijvoorbeeld erfelijk. Ook ons karakter heeft een zekere genetische basis. Je kunt bijvoorbeeld geboren worden met een angstgevoeligheid of neiging tot vermijden van risico’s die bij een teveel aan stressoren aanleiding kan geven tot angststoornissen.
- Verminderde stressregulatie: We reageren allemaal op een verschillende manier op stressvolle situaties. Sommige mensen zijn gevoeliger aan stress en herstellen lichamelijk minder snel van stress dan anderen. Wetenschappelijk onderzoek toont dat je meer risico hebt op psychische problemen wanneer je lichaam heviger reageert op stress en wanneer je lichaam langere tijd nodig heeft om terug naar een staat van rust te komen.
- Ziektes/aandoeningen: Chronische ziektes kunnen het lichaam enorm belasten en stellen uitdagingen in het dagelijks leven.
1. Persoonlijkheidstrekken, bijvoorbeeld perfectionisme of een laag zelfvertrouwen.
2. De manier waarop we geleerd hebben om te gaan onze gevoelens, bijvoorbeeld een neiging hebben om gevoelens op te kroppen of te piekeren.
3. Vroegere ervaringen en trauma’s die onze fundamentele opvattingen over onszelf, anderen en de wereld hebben beïnvloed.
Zo kunnen we bijvoorbeeld denken dat de wereld onveilig is, dat we zwak zijn, dat anderen niet te vertrouwen zijn...
1. Grote levensveranderingen, zelfs als dit positieve veranderingen zijn, vragen een grote aanpassing en kunnen ons zo helemaal uit ons
evenwicht halen.
2. Slechte leefomstandigheden, zoals bijvoorbeeld een slechte woning, financiële moeilijkheden,... kunnen zorgen voor continue chronische stress.
3. Gebrek aan een vangnet of steun maakt dat we ons alleen voelen, op onszelf zijn aangewezen en minder bronnen hebben om problemen
het hoofd te bieden.
Elk van deze risicofactoren kunnen een negatieve invloed hebben op onze draagkracht. Wanneer er erg veel risicofactoren aanwezig zijn en we geconfronteerd worden met een tegenslag, lopen we het risico dat het evenwicht tussen draagkracht en belasting naar de negatieve kant helt. Op dat ogenblik kunnen we allerhande stressreacties beginnen ervaren zoals vermoeidheid, een benauwd gevoel of fysieke klachten. Uiteindelijk kan dit, als deze onevenwichtige toestand blijft aanhouden, zelfs leiden tot het ontwikkelen van psychische problemen.
Laatste wijziging: Friday, 6 January 2023, 12:46
