Hulp

De cijfers tonen dat er heel wat mensen zijn met psychische problemen en stoornissen. De behoefte aan geestelijke gezondheidszorg is dus groot, maar wordt die ook ingevuld? Veel mensen lijken hun weg naar hulpverlening jammer genoeg moeilijk te vinden, zo meldt Itinera (2013). Slechts 1 op 3 mensen met psychische problemen zoeken hulp. Wanneer iemand de eerste symptomen van een psychische aandoening krijgt, duurt het gemiddeld 10 jaar vooraleer deze persoon in de geestelijke gezondheidszorg terecht komt. Zorg komt met andere woorden vaak laat, waardoor psychische aandoeningen doorgaans al zeer ernstig zijn wanneer de hulp er eindelijk is. Mensen moeten daardoor ook langduriger behandeld worden. Wanneer iemand dan toch hulp zoekt, wilt dat daarnaast niet zeggen dat deze ook hulp krijgt. 1 op 5 van degenen die hulp zoeken krijgt uiteindelijk geen behandeling. Van degenen die wel hulp krijgen, ontvangt slechts de helft de gepaste hulp in de vorm van medicatie of therapie. Bij zo’n kwart blijft gepaste hulp enkel bij het voorschrijven van medicatie, waardoor psychische problemen onvoldoende bij de bron worden aangepakt. Er zijn verschillende redenen waarom mensen niet de hulp krijgen die ze nodig hebben: 

• Zo’n 1 op 3 weet niet waar hij terecht kan voor gepaste hulp (Itinera, 2013) 
• 15% zoekt geen hulp omwille van het kostenplaatje, 32% stelt daardoor het zoeken van hulp uit. (Itinera, 2013) 
• Zoals al eerder besproken is er nog veel stigma rond psychische kwetsbaarheid: 1 op de 10 Belgen vindt dat therapie betekent dat je zwak bent. Het kan daardoor moeilijk zijn om de nood aan hulp te aanvaarden (Itinera, 2013). 
• De vraag is groter dan het aanbod. Mensen die hulp zoeken, worden daardoor meestal geconfronteerd met lange wachtlijsten. Onderzoek van de werkgroep Wachttijden van de Staten-Generaal voor Geestelijke Gezondheidszorg uit 2019 toont dat wachtlijsten één van de grootste redenen is dat mensen geen hulp krijgen. Dat de wachtlijsten lang zijn, kunnen we illustreren met cijfers van de centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG), de hulpverlening waar de meeste mensen met een psychische problemen terechtkomen (Werkgroep Wachttijden, 2019). Voor CGG’s bedroeg de wachttijd voor het eerste intakegesprek in 2018 gemiddeld 50 dagen, waarna het gemiddeld 53 dagen duurde voor er een behandeling van start kon gaan. Het duurt na aanmelding dus ongeveer 3 maanden vooraleer men zorg ontvangt in een CGG. Bij sommige zorgverleners is er in plaats van een wachtlijst zelfs een cliëntenstop, wat ook aangeeft dat onze geestelijke gezondheidszorg de vraag naar hulp niet kan volgen. Dit is natuurlijk wel afhankelijk van de zorgverlenende instantie en de regio. Vooral terugbetaalde ambulante diensten zoals CGG’s, de diensten die het meest toegankelijk zouden moeten zijn, kennen lange wachtlijsten. Die wachttijden zijn nefast voor het mentaal welzijn: 44 procent geeft aan dat de klachten verergerden terwijl ze op de wachtlijst stonden. Zo’n 50 procent van de mensen die hulp zoekt bij een CGG, krijgt uiteindelijk geen hulp (Werkgroep Wachttijden, 2019).
• Andere redenen waarom mensen geen hulp krijgen zijn volgens werkgroep Wachttijden (2019) het niet geholpen kunnen worden door de zorgverlener waarbij hulp gezocht werd, geen antwoord krijgen van de organisatie, zelf besluiten om niet te wachten of geen behandeling te starten, dat de organisatie beoordeelde dat het niet ernstig genoeg was of dat er reeds voldoende andere hulp beschikbaar was, dat men in de eigen regio hulp moest zoeken, of dat men zichzelf aanmeldde terwijl er een verwijzer nodig was.

Het positieve nieuws is dat sinds corona de aandacht voor toegankelijke geestelijke gezondheidszorg groter geworden is en er steeds meer initiatieven gestart worden om psychologische hulp zo dicht mogelijk bij de mensen te brengen. Hoe dan ook tonen deze cijfers aan dat een vroegtijdige detectie en preventieve aanpak op eerste lijn van cruciaal belang zijn.